Waarom harp-les?

'Teaching music is not my main purpose. I want to make good citizens. If children hear fine music from the day of their birth and learn to play it, they develop sensitivity, discipline and endurance. They get a beautiful heart.'

S. Suzuki

Zingen, zingen... de hele dag zingen. Dat deed ik van kleins af aan al en eigenlijk doe ik dat nog steeds. Het zit in mij, het werd thuis gevoed, maar ook op school waar liedjes een vast onderdeel van elke dag vormden. Op een dag ontstond de behoefte om dat zingen om te zetten naar een andere klank en wat was ik blij met de komst van mijn eerste harpje. Met de klank van de harp gingen mijn liedjes vanuit mijn hoofd naar mijn harp. Dat wilde ik maar al te graag heel goed leren! En zo begon voor mij het traject naar waar ik nu ben.

Toen ik moeder werd en me moest gaan verdiepen in scholen voor mijn kinderen, werd ik vooral getroffen door de afwezigheid van kunst in het onderwijs. Wat een schraalheid, wat een armoe: alleen maar feiten, letters en cijfers leren aan mensen, kinderen die van nature zo open staan voor klank en beeld. Behalve bij de Vrije School... daar werd volop gezongen, toneel gespeeld, geschilderd. Voor mij was de keuze destijds snel gemaakt!

Ondertussen gaf ik al jaren harplessen aan kinderen, jongeren en volwassenen en werd ik steeds vaker getroffen door het gebrek aan klankvoorstelling bij veel leerlingen (jong en oud).

Wat betekent 'hoger' of 'lager'? Wanneer klinkt iets vals en wanneer dissonant? Sommige leerlingen konden zelfs niet eens een (kinder)liedje zingen, laat staan het 'vertalen' naar de harp omdat ze zich schaamden om te zingen.

Op school leren kinderen vrijwel niet meer om te zingen en gebruiken leerkrachten voor de muzieklessen alleen nog maar YouTube filmpjes om kinderen muziek te laten ervaren. Voor mij was het zo klaar als een klontje: wanneer je muziek niet van binnenuit beleeft, blijft het bespelen van een instrument ook niets anders dan een mechanische en technische handeling, zonder enige verdere diepgang.

Mijn leerlingen horen het mij wel eens zeggen in een les: 'Goed gespeeld maar het klinkt nog alsof je de boekhouding doet'....

'Onderwijs op school, muziek en zang op zo'n manier dat het voor de leerling geen marteling maar een vreugde is; breng een dorst voor fijnere muziek in hem, een dorst die een leven lang meegaat'

Z. Kodály

Hoe kun je nou als harpdocent die slag maken naar het beleven van de muziek van binnenuit? Dat was voor mij de uitdaging.

Een tijd geleden ben ik mij gaan verdiepen in de Kodály aanpak. De Hongaarse componist Zoltán Kodály (1882-1967) had destijds al het inzicht dat muziek van jongs af aan en van binnenuit beleefd moet worden alvorens ermee te kunnen gaan werken.

Door middel van eindeloos veel spelletjes, zowel op gebied van melodie als ritme leren kinderen de muziek te begrijpen door het vooral eerst allemaal te doen en te ervaren. Door zijn inspanningen worden alle kinderen in Hongarije sindsdien spelenderwijs muzikaal opgevoed; muziek vormt een belangrijk en regelmatig terugkerend onderdeel van het schoolprogramma.

De manier waarop ik (en mijn hele generatie) muziekonderwijs gehad heb, is vooral gericht op lezen en het vertalen van het zicht naar het handelen. De Kodály-manier is alleen maar gericht op doen en ervaren, waarbij het lezen pas veel later wordt toegevoegd. Op die manier wordt dat lezen dan ook een herkennen van datgene wat je al kan en dat werkt heel stimulerend.

Onmogelijk om dit zo maar 1,2,3 te kunnen implementeren in je muzieklespraktijk... Daar gaan jaren overheen.

Dat niet alleen: ook de wereld om mij heen begint te ontdekken dat het afschaffen van muziekonderwijs geen goed plan is geweest. Met mensen als professor Erik Scherder, Joop van den Ende en zelfs koningin Máxima wordt hopelijk de deur naar meer en regelmatiger muziekonderwijs binnen het reguliere onderwijs weer geopend.

Op die manier is de stap naar een instrument veel beter te maken en zullen wij als muziekdocenten weer leerlingen op les zien voor wie muziek niet iets nieuws is, maar iets waar ze verder mee aan de slag willen gaan op allerlei manieren. 

Het leren bespelen van een instrument is een levenslang proces: om met Kodály te spreken: als het goed is houd je levenslang dorst naar verfijning, verbetering en muzikale uitdaging. Dat is in een tijd als de onze, waarin alles snel tot resultaat moet leiden best even wennen.

Muziek maken vraagt veel van jezelf en het leren bespelen van de harp is niet een broodje dat je even koopt en verorbert. De realiteit is een boeiende weg van vallen en opstaan, balen als iets (nog) niet lukt en een gevoel van trots wanneer je iets hebt overwonnen. En dat is op ieder niveau relevant.

Ik zelf speel al heel wat jaren op dit instrument, maar maak nog steeds dezelfde wandeling langs pieken en dalen wanneer ik bijvoorbeeld nieuwe stukken moet instuderen! En ook ik zoek nog regelmatig collega's of docenten op om mijn geest te slijpen.

Naast de reguliere individuele harplessen biedt DE HARPSCHUUR groepslessen  in de vorm van samenspel aan. Tijdens deze lessen leer je enorm veel van elkaar door het met elkaar te doen. Je leert luisteren naar de anderen, je leert te wachten op je beurt, je leert je te voegen naar de algehele klank, je leert je te openen voor de anderen en je soms ook gedeeltelijk af te sluiten: je leert muziek maken!

Tijdens de individuele lessen worden deze vaardigheden verder uitgediept en toegespitst op de leerling. Er wordt gewerkt aan dat wat iemand nog moeilijk vindt én er wordt genoten van dat wat iemand al goed kan.

Wanneer er genoeg leerlingen in de basisschoolleeftijd zijn, vinden er vóór iedere vakantie groepslessen plaats.

Heb je opmerkingen, suggesties of vragen over dit blog? Laat het me weten!